Versterk de levensvaardigheden van ouders

Binnen de hulpverlening dient er meer oog te komen voor investeren in positief ouderschap. “Dit betekent investeren in het versterken van de levensvaardigheden van ouders.”, aldus Dr. Carolien Gravesteijn, lector Ouderschap en Ouderbegeleiding aan Hogeschool Leiden. “Vaak gaat het om een steuntje in de rug op het juiste moment. Dat kan net genoeg zijn om een moeiijke periode binnen het gezin goed door te komen.” 

Partners dienen zich tijdig voor te bereiden op het ouderschap en nieuw partnerschap, vindt Carolien Gravesteijn. “Dat vergemakkelijkt niet alleen het opvoeden, maar bevordert ook hun eigen welzijn.  Ze kennen elkaar namelijk wel goed als partner, maar nog niet als opvoeder. En dat vraagt heel andere vaardigheden.” Een belangrijke individuele factor daarbij zijn de levensvaardigheden van ouders benadrukt Carolien. “Denk aan zaken als ‘hoe uit ik mijn emoties’ en ‘hoe zet ik mijn netwerk in’. Maar ook het kunnen plannen en organiseren op de ouderlijke werkvloer zijn natuurlijk vaardigheden die goed van pas komen binnen een gezin.”

Rol hulpverlener

Voor de hulpverlener ziet zij met name een adviserende en stimulerende rol weggelegd. “Het gaat erom datouders goed in hun vel zitten. Het is belangrijk daar oog voor te hebben. Het welzijn van de ouder gaat dus vooraf aan positief opvoeden en een positieve ontwikkeling van de kinderen.” De vraag of ouders in staat zijn om op te voeden, biedt daarbij houvast. “Heb je wel of niet het gevoel dat ze goed in hun vel zitten en zich zeker voelen op de ouderlijke werkvloer? Zo ja, dan is er grote kans dat zij zich voldoende in staat voelen om de ontwikkeling van hun kind op een juiste manier te bevorderen.”

Jongleren

Carolien vergelijkt het ouderschap vaak met jongleren, waarbij ouders de opvoedballen in de lucht moeten houden. “Maar niet alleen die”, benadrukt ze. “Het gaat ook om alle andere ballen, zoals ‘ hoe zorg ik goed voor de relatie met mijn partner’ en ‘hoe combineer ik de zorg voor mijn kinderen met zorgen voor mezelf’. Financiële kwesties horen daar zeker ook bij.” Daarom volstaat het volgens haar niet om als hulpverlener alleen te vragen naar ‘hoe gaat het met u als ouder?’ “Informeer ook naar hoe het men hen gaat als persoon. En bij een negatief antwoord, vraag door wat de ondersteuningsbehoefte is. Want juist dan is het belangrijk om de beschermende factoren goed in je achterhoofd te houden. Dit betekent dat je niet alleen vraagt naar het kind, maar ook naar andere aspecten die van invloed zijn op op het opvoeden.”

Leuk voor later

Belangrijk onderdeel van haar werk is een onderzoek naar de beschermende factoren van het ouderschap bij zo’n 500 ouders. “We zijn gestart vanaf het moment dat ze zwanger zijn en het onderzoek loopt nu al zo’n vier jaar. De titel is ‘Leuker voor later’. Ieder half jaar nemen we bij hen een vragenlijst af. En 200 ouders in Leiden volgen we intensief, inclusief huisbezoek.” Opvallend is dat redelijk veel vaders participeren. “De reden daarvan is dat het nu eindelijk een keer niet over hun kind en de poepluiers gaat, maar om henzelf. We horen regelmatig terug van ‘Daar praat ik graag over’, iets wat we van te voren niet hadden verwacht.” Uit de resultaten tot dusver komt met name de betekenis van het hebben van levensvaardigheden sterk naar voren, samen met het belang van de partnerrelatie. Om deze reden bieden we vanuit het lectoraat het programma OuderTeam.nu aan, een programma dat ouders voorbereidt op ouderschap, hechting, ontwikkeling van kinderen en hoe je in het ouderschap kan samenwerken met je partner. Uit Amerikaans onderzoek weten we dat dit aanbod gezinnen een kansrijke start geeft en 7 jaar later nog effect heeft.”

Tijdens het congres ‘ Ouderschap – weerstand en kritiek’ op 26 juni verzorgt Carolien een lezing over belang van levensvaardigheden voor krachtig ouderschap. De rode draad is de vraag ‘wat beschermt ouders’? “Hoe krijg je hun rol als mens boven tafel zonder met de beschuldigende vinger te wijzen naar allerlei problemen die zij binnen het gezin hebben. Want dan schrik je de ouder af. Heb oog voor hoe zij het als opvoeder doen en vergeet vooral niet te kijken hoe het met hen als persoon gaat.”