Ketenaanpak voor tegengaan overgewicht en obesitas

De gemeenten Amsterdam en ‘s-Hertogenbosch hebben samen een basismodel ontwikkeld om de zorg en ondersteuning voor kinderen met overgewicht en obesitas te organiseren. Uitgangspunt is  dat elk kind dat te zwaar is, in beeld is én blijft om de zorg te krijgt die nodig is. Het basismodel is bedoeld als uitgangspunt voor andere gemeenten, om tot een eigen lokale invulling te komen.

Het basismodel ketenaanpak beschrijft welke activiteiten en partners nodig zijn, welke rol iedere partner heeft en hoe de onderlinge samenwerking eruit ziet. Bijzonder is dat de aanpak uitvoerbaar is binnen bestaande financieringsmogelijkheden van gemeente en zorgverzekeraar. Vanuit de huidige wettelijke kaders zijn alle benodigde onderdelen in de keten te financieren.

Sluitende aanpak

Gemeenten hebben sinds de invoering van de nieuwe Jeugdwet in 2015 net als zorgverzekeraars een hulp- en zorgplicht voor kinderen met overgewicht en obesitas en hun ouders. Tot nu toe was echter niet overal helder hoe deze plicht het beste ingevuld kon worden. Zowel de gemeente Amsterdam als de gemeente ’s-Hertogenbosch – met  het kinderobesitascentrum van het Jeroen Bosch Ziekenhuis voorop – experimenteerden de afgelopen jaren met een ‘sluitende ketenaanpak’. Deze aanpak lijkt bij te dragen aan de daling van het aantal kinderen met overgewicht en obesitas, die in zowel Amsterdam als ’s-Hertogenbosch te zien is.

Lange adem

Wethouder Zorg van de gemeente Amsterdam, Eric van der Burg: “We weten inmiddels dat korte interventies op de lange termijn niet werken. Een structureel gezondere leefstijl is een kwestie van lange adem. Vandaar dat onze professionals deze kinderen en hun ouders minstens drie jaar begeleiden. Zij werken intensief samen met andere betrokkenen bij het gezin: school, huisarts, jeugdhulp tot en met de sportvereniging en de schuldhulpverlener aan toe. Dat bedoelen we met een sluitende ketenaanpak.”

Zélf stappen laten zetten

Het ‘basismodel ketenaanpak voor kinderen met overgewicht en obesitas’ beschrijft allereerst de visie op deze zorg. Edgar van Mil, kinderarts en initiatiefnemer van deze aanpak in ’s-Hertogenbosch: “Ouders en kinderen helpen om zélf de stappen te zetten naar een gezondere leefstijl, daar draait het om. Gezamenlijk bespreken wat daarvoor nodig is en vervolgens daarnaar handelen. Een goede samenwerking tussen professionals binnen en buiten de zorg is dan onmisbaar. Het basismodel helpt hen om hun nieuwe rol hierin te kunnen pakken.”

Mijlpaal

Hoogleraar Voeding en Gezondheid Jaap Seidell is adviseur van het project Care for Obesity van de Vrije Universiteit in  Amsterdam: “Het is een mijlpaal dat deze gemeenten en instellingen een ketenaanpak realiseren voor kinderen met overgewicht en obesitas. Door dit voorbeeld door te ontwikkelen en met anderen te delen, gaan we ervoor zorgen dat veel meer kinderen en hun ouders zich gesteund weten bij het ontwikkelen van een gezondere leefstijl.”

Acht gemeenten betrokken

Het ministerie van VWS wees de methode van Amsterdam en ’s-Hertogenbosch begin 2016 aan als ‘good practice’ en gaf een subsidie aan Care for Obesity, om de aanpak met in totaal acht gemeenten verder uit te werken.  Dat zijn naast Amsterdam en ’s-Hertogenbosch: Almere, Arnhem, Maastricht, Oss, Smallingerland en Zaanstad. Zij experimenteren met het model in andere omstandigheden, bijvoorbeeld in een kleine gemeente. Zo ontstaat inzicht in wat nodig is om het model in diverse settings te laten werken.

Landelijk model

Het nu ontwikkelde model geeft weer hoe de ketenaanpak geregeld kan zijn. Eind volgend jaar volgt een verder uitgewerkte versie, een landelijk model dat ook beschrijft hoe gemeenten samen met hun partners met dit nieuwe model kunnen werken. Andere gemeenten en landelijke organisaties als Jongeren Op Gezond Gewicht hebben al aangegeven dat zij het model gaan gebruiken.