Uit onderzoek aan Universiteit Maastricht, uitgevoerd in opdracht van ZonMW door Dorothee Horstkötter en Anke Snoek, blijkt dat alcoholafhankelijke ouders actief de problemen verhullen die ze hebben met hun alcoholgebruik of rond de opvoeding van hun kinderen. Ouders zijn huiverig voor inmenging in hun privéleven. De onderzoekers waren benieuwd wat ouders zelf te zeggen hadden over hoe de zorg voor hun en hun gezin verbeterd kan worden. En of ze zich herkenden in dit beeld van zorgmijdend zijn.
Uit gesprekken met professionals kwamen de alcoholafhankelijke ouders naar voren als zorgmijdend. Hierdoor komen gezinnen vaak pas in beeld bij de hulpverlening als de zaken al ernstig geëscaleerd zijn, hetgeen professionals als een ernstig knelpunt zagen. Verrassend genoeg gaven de ouders aan dat ze graag eerder hulp hadden gehad. Een grote motivatie voor hen was het welzijn van hun kinderen.
Knelpunten
Dus als ouders graag eerder hulp willen, en professionals graag eerder met ouders aan de slag gaan, waar gaat het dan mis? Ouders signaleerden twee knelpunten bij de reactie van leerkrachten op school, ouders op het schoolplein, wijkagenten, huisartsen, vrienden. Ten eerste een moraliserende houding, ten tweede een houding van wegkijken. Ze beschreven dat ze vooral behoefte hadden aan een houding van zorg en compassie.
Onderliggende problemen
Op de vraag of ze dan open hadden gestaan voor hulp in een eerder stadium, zeiden de ouders dat dit inderdaad lastig was. Ze waren bang om bekritiseerd te worden als ouders, en ze waren bang hun kinderen te verliezen. Wat ze een groot mankement vonden in de huidige zorg, is dat alle aandacht vaak gericht was op hun drankgebruik. Zij zijn namelijk van mening dat het vele drinken niet de oorzaak was van de problemen in hun gezin, maar een symptoom van onderliggende problemen zoals trauma, en huiselijk geweld.
Handelingsverlegenheid van omstanders
Waar ouders zich ook met name over verbaasden, was een zekere handelingsverlegenheid van omstanders (buren, school, wijkagenten, huisarts). Zij leken vaak de signalen wel op te pikken dat er iets mis was, maar deden niets om te helpen. Hierdoor voelden ouders zich eenzaam.
Eén ouder vertelde hoe de politie regelmatig aan haar deur kwam na de zoveelste melding van huiselijk geweld, maar toch niet vroeg naar haar welzijn of dat van haar kinderen. Een andere ouder vertelde hoe op het schoolplein andere ouders en de leerkrachten de alcohollucht om haar heen opmerkten, maar toch niets deden.
Op de vraag wat de ouders nodig hadden, gaven ze aan dat ze vooral op zoek waren naar compassie. Misschien eerst een gesprek met de ouder bijvoorbeeld, maar niet het verwijtend van ‘oh je bent alcoholverslaafd en je zorgt niet goed voor je kinderen’. Maar van: ‘kunnen we iets doen?’ Voor hen is het heel belangrijk dat een vraag niet verwijtend is, maar uit zorg.
Oplossingsrichtingen
De verhalen met de ouders zetten de onderzoekers op het spoor van twee oplossingen om de zorg te verbeteren, zodat professionals eerder kunnen handelen, en ouders en hun kinderen eerder gelukkig kunnen zijn.
- Ethische kaders
De eerste oplossing betreft het specificeren van twee ethische kaders die gebruikt kunnen worden om de zorg voor deze gezinnen vorm te geven. Het meest dominante kader op dit moment is een kader van botsende belangen, maar wat de ouders beschrijven is meer een zorgethisch kader, waarbij kwetsbaarheid en verbondenheid centraal staan. Over deze oplossing komt een vervolgartikel op zorgethiek.nu. - Handelingsverlegenheid opheffen
De tweede oplossing betreft hoe we de handelingsverlegenheid die deze gezinnen omringt op kunnen heffen. Ook over deze oplossing verschijnt nog een artikel. Hierin beschrijven de onderzoekers het uitblijven van steun aan deze gezinnen als een bystander effect: veel mensen zijn getuige, maar niemand weet hoe in te grijpen. Geïnspireerd op de literatuur over het bystander effect doen ze een aantal suggesties, vooral voor naasten van gezinnen met problemen over hoe te interveniëren.
De folder ‘Botsende Belangen?’ gaat in op het verbeteren van de zorg aan deze ouders.
Bron: zorgethiek.nu
Abonneer u op onze gratis digitale nieuwsbrief en u ontvangt wekelijks een overzicht van relevante ontwikkelingen rond ouderschapskennis en –ondersteuning
