Tiener schrijft op bed in dagboek

Recensie ‘Het Tienerbrein – Over de adolescent tussen biologie en omgeving’ door dr. Joyce Akse

In dit boek legt Jelle Jolles duidelijk uit dat steun, sturing en inspiratie noodzakelijk zijn voor de ontwikkeling van adolescenten. De belangrijkste volwassenen om hen heen, zoals ouders, leerkrachten en coaches, zijn de personen die hen dat bij uitstek kunnen geven. De adolescent zelf is namelijk nog geen volwassene en blijft nog enige jaren ‘werk in uitvoering’.

Hoewel er vaak negatief gedacht, gesproken en geschreven wordt over ‘pubers’ (een term die adolescenten overigens tekortdoet) maakt Jolles duidelijk dat het hier gaat om een belangrijke levensfase, vol kansen en mogelijkheden. Juist in deze periode kunnen adolescenten bijzonder veel kennis opdoen en kunnen ze uiteenlopende vaardigheden aanleren. Hij geeft bijvoorbeeld aan dat een stabiel, harmonieus gezin met stimulerende en faciliterende ouders zeer belangrijk is om een gezonde ontwikkeling van adolescenten te bevorderen en om negatieve gevolgen van mogelijke risicofactoren te verminderen. De thuisomgeving helpt de adolescent op die manier om te oefenen en om ervaringen op te doen op allerlei gebieden; denk daarbij aan communicatie, beweging, muziek, sport en politiek. De steun en sturing vanuit thuis zijn dan ook cruciaal en inspireren de adolescent om passende keuzes te maken en mogelijke consequenties te overzien. Uiteraard geldt ook voor leerkrachten en andere belangrijke volwassenen in het leven van de adolescent dat zij een dergelijke rol vervullen. Blijf dus aanwezig in het leven van de adolescent en blijf met hem praten en communiceren, luidt de boodschap.

Executieve functies ondersteunen

Jolles gaat zelfs nog een stapje verder. Adolescenten hebben niet alleen coaching en gerichte begeleiding nodig, maar ook emotionele steun, uitdagingen, inspiratie, feedback en inhoudelijke evaluatie. Bovenal hebben ze ondersteuning nodig op het gebied van ‘executieve functies’ om zich tot een goed functionerende volwassene te kunnen ontwikkelen. Door oefening, ervaring en feedback van volwassenen krijgen ze de meeste kansen om die functies optimaal te ontwikkelen. Kortom: ook in de tienerleeftijd is het belangrijk dat ouders en leerkrachten aanwezig blijven in het leven van de adolescent. Naarmate de tiener de drie adolescentiefasen doorloopt, verandert wel hun rol: steeds minder de manager of sturende coach, steeds meer de mentor of adviseur.

Naast het belang van ouders en leerkrachten voor steun, sturing en inspiratie benoemt Jolles het belang van andere (biologische) factoren, zoals gezonde voeding, voldoende slaap en het beperken van (overmatige) stress voor de talentontplooiing van adolescenten.

Niet alles kan

Uiteraard zal een adolescent gaan rebelleren tegen zijn ouders en andere volwassenen; dat hoort erbij. Dat wil echter niet zeggen dat alle gedrag zomaar geaccepteerd moet worden. Het is belangrijk om de adolescent duidelijkheid te geven over wat er wel en niet kan in specifieke sociale situaties. Ga dan echter niet verbieden, maar blijf inzicht geven in de consequenties van zijn handelen. Ook al hebben ouders en leerkrachten wellicht het gevoel dat de adolescent niet naar hen luistert, toch doet hij dat en zal de informatie die hij van hen krijgt meewegen in zijn beslissingen.

Mythes doorgeprikt

Jolles maakt in zijn boek ook korte metten met een aantal mythes op het gebied van de ontwikkeling van adolescenten. Zo geeft hij onder meer aan dat de gedragsveranderingen, die optreden in de adolescentjaren, niet optreden door hormonen – zoals veelal gedacht wordt – maar door de vele veranderingen in de hersenen.

Sekseverschillen

Ook verschillen tussen jongens en meisjes komen uitgebreid aan bod in het boek. Jolles geeft aan dat – ondanks de verschillen die er gemiddeld genomen tussen jongens en meisjes bestaan – dat in principe irrelevant is voor de individuele adolescent. Het is juist belangrijk om elke individuele adolescent op zijn persoonlijke waarde te schatten en op het gebied van zijn eigen talenten te stimuleren. Ieder individu heeft namelijk andere talenten en die staan los van zijn / haar sekse. Juist door er met deze bril naar te kijken, kan iedere adolescent optimaal zijn eigen interesses, vaardigheden en talenten ontwikkelen. Jolles breekt dan ook een lans voor álle adolescenten om zich zo goed mogelijk volgens hun eigen talenten te ontplooien.

Conclusie

Het boek ‘Het Tienerbrein’ is goed leesbaar voor ouders, leerkrachten en professionals, werkzaam met adolescenten. Het bestaat uit zeven delen met elk een net andere invalshoek; dat maakt dat je kunt beginnen met het hoofdstuk van jouw persoonlijke voorkeur of interesse. Juist omdat je de delen apart van elkaar kunt lezen, komt er enige herhaling voor in het boek. Aangezien de inhoud niet voor iedereen alledaagse materie zal zijn, is herhaling mijns inziens geen probleem. Het boek is theoretisch goed onderbouwd en alle informatie wordt uitvoerig beschreven en toegelicht; gebruikte referenties zijn achter in het boek te vinden. Tot slot is het boek fraai vormgegeven, voorzien van toepasselijke foto’s. Persoonlijk vind ik het een leerrijk boek. Het is zeker een aanrader voor ouders, leerkrachten en professionals, die op zoek zijn naar betrouwbare informatie over het tienerbrein en de (psychosociale) ontwikkeling van adolescenten.

Het Tienerbrein >>

Mw. dr. Joyce Akse is werkzaam als psycholoog & opvoedcoach bij ‘Akse Coaching – Opvoedcoaching & Opvoedadvies; www.aksecoaching.nl

------
Abonneer u op onze gratis digitale nieuwsbrief en u ontvangt wekelijks een overzicht van relevante ontwikkelingen rond ouderschapskennis en –ondersteuning

LAAT EEN REACTIE ACHTER