Ouderschapsdeskundige José Koster beschrijft in onderstaand blog het belang van het hebben van een goede relatie met ouders. Ook wanneer zij onacceptabel opvoedgedrag laten zien. Dat is niet zo eenvoudig en naast empathie en gespreksvaardigheden benadrukt José het belang van het inzetten van het door Alice van der Pas ontwikkelde hulpmiddel de ouderbegeleidende positie.
De ouder-kindrelatie
Als maatschappelijk werker, kinderarts, leerkracht, verloskundige of consultatiebureauverpleegkundige weten we het maar al te goed:
‘We hold their future’
Deze ‘future’ hangt af de ontwikkeling die een kind doormaakt in zijn groei naar volwassenheid. Is deze gezond en veilig, dan is de kans groot dat een kind uitgroeit tot een autonome, zelfredzame volwassene. Helaas is het opgroeien en ontwikkelen in gezondheid en veiligheid niet voor ieder kind vanzelfsprekend en is er soms zelfs sprake van kindermishandeling. Dit kan leiden tot ‘fysiek, emotioneel en maatschappelijk onheil’. Volgens Herman Baartman is echter het grootste kwaad van kindermishandeling dat het de relatie tussen het kind en de ouder beschadigt. Het waarborgen en herstellen van de ouder-kind relatie is dus van groot belang. Maar wat nu als de ouder zélf de oorzaak is van dit onheil?
Onacceptabel opvoedgedrag
Vaak is onacceptabel opvoedgedrag het enige dat een ouder voorhanden heeft en valt dit gedrag binnen de ‘comfort zone’ van de ouder. Wat heeft de ouder zèlf als kind meegekregen aan veiligheid en geborgenheid? Wellicht is de mishandelende ouder van nu het kind waarvoor we vroeger ons hart vasthielden…
Het doorbreken van de cirkel, het zoeken naar en zetten van stappen naar nieuw, veilig en beschermend gedrag is dan een duik in het onbekende. Het vraagt allereerst om aan te kijken waar je als ouder vastloopt en faalt èn het vraagt om verbinding te maken met de pijn die jij als kind ooit zelf hebt opgedaan. Pas wanneer een ouder ‘het kind in zichzelf’ kan vasthouden en omarmen, kan een ouder vanuit begrip en compassie voor zichzelf een transitie doormaken en patronen werkelijk doorbreken. Een uiterst kwetsbaar en bovendien moedig proces!
De relatie
De kans van slagen van zo een diep veranderproces hangt af van de relatie die jij als hulpverlener bereid bent aan te gaan met de ouder. Veiligheid is van doorslaggevend belang voor dit proces. Kun jij de ouder helemaal insluiten met alles wat er is? Ben jij bereid steeds opnieuw je hart te openen voor de mens achter de opvoeder? Alleen dan kun je werkelijk bijdragen aan transformatie.
Maar hoe doet je dat in de praktijk? Hoe blijf je in verbinding met ouders waarvan je haren overeind staan? Hoe ga je naast ouders staan waarvan je meent dat ze ongeschikt zijn voor het opvoederschap? Hoe blijf je open naar ouders die je bang, boos en moedeloos maken? Hoe beweeg je je in het krachtenveld van de vele partijen die allemaal aan je trekken? Het kind, jouw organisatie, de maatschappij, de ouder en niet in de laatste plaats jij zelf: jouw grenzen, jouw intenties, jouw emoties…… Hoe voorkom je verstrikt te raken in deze dynamiek?
Ga d’r maar aan staan!
Empathie is een mooi voornemen en gesprekstechnieken helpen, maar soms is dat gewoon niet genoeg en is er iets nodig dat als ‘anker’ dient om niet meegevoerd te worden met golven van de soms heftige emoties. Alice van der Pas beschrijft in haar ouderschapstheorie de complexiteit van het werken in het krachtenveld rondom een bedreigd kind voor professionals. Zij biedt de ‘Ouderbegeleidende Positie’ als hulpmiddel om steeds opnieuw de verbinding met jezelf als professional en de ouder te (her)vinden.
Kennis van de psychologie van ouderschap en inzicht in de dynamieken die spelen in de communicatie met de ouder en binnen in jouzelf zijn een voorwaarde voor het zorgvuldig werken met ouders. Zonder dat sta je als professional met lege handen. Alleen organisaties die de complexiteit van dit werk erkennen en investeren in scholing en en begeleiding op dit gebied nemen hun professionals serieus.
1) Baartman , H. (2009). Het begrip kindermishandeling. Pleidooi voor een herbezinning en voor bezonnen beleid. Zeist: Augeo Foundation.
José Koster
Dit blog is verschenen op de site van José Koster in het kader van de week van de kindermishandeling en is door ons overgenomen met toestemming van de auteur.
Meer weten over het werk en het aanbod van José Koster? >>
Abonneer u op onze gratis digitale nieuwsbrief en u ontvangt wekelijks een overzicht van relevante ontwikkelingen rond ouderschapskennis en –ondersteuning
