Belangrijke rol voor zorgprofessionals bij verlichten van ouderlijke stress

De zorg voor een kind met een handicap, stoornis of langdurige ziekte heeft vaak een enorme impact op ouders.  Dit kan zich uiten in overbelasting en opvoed- of relatieproblemen. Blijkt er sprake van overbelasting, dan kunnen zorgprofessionals een belangrijke rol spelen bij het verlichten van alle stress.

Ouders willen bij zorgen over de gezondheid of ontwikkeling van hun kind vooral zo snel mogelijk duidelijkheid krijgen over wat er precies aan de hand is, met als volgende stap het zo goed mogelijk regelen van de zorg. In een dergelijke stressvolle periode hebben ze vaak geen tijd of energie om na te denken over hoe het met henzelf gaat. Gevolg is dat zij vaak veel te laat merken wat de impact van de situatie en alle stress is op henzelf, de partnerrelatie en eventuele andere kinderen in het gezin.

Vraag door!
Als professional kun je ouders helpen om hierbij stil te staan. Het liefst door standaard, maar in ieder geval regelmatig, aan ouders te vragen naar hoe het met henzelf en de rest van het gezin gaat. Goed doorvragen is daarbij van belang, want veel ouders zijn gewend hun schouders eronder te zetten en door te gaan, ‘Gaat prima’ is een antwoord dat daarbij hoort. Om antwoord te kunnen geven, moet er dus eerst ruimte zijn om hierover na te kunnen denken. Ook is het belangrijk dat vragen concreet zijn. Hoe gaat het op je werk? Met jullie samen als partners? Hoe ziet de dag met jullie kind er nu uit? Lukt het nog om rustmomenten in te lassen? Geef ouders mee alert te zijn op stresssignalen, denk aan moeite hebben met ontspannen, slapeloosheid of lichamelijke klachten als rugpijn of hoofdpijn.

Wegwijzer
Voor ouders kan het een enorme puzzel zijn om uit te vinden waar en aan wie ze welke vraag kunnen stellen. Veel ouders hebben behoefte aan een gezinscoach. Iemand die de puzzel voor hen legt en de wegen kent: van het vinden van een tweedehands toiletstoel tot aan de paardentherapie. Idealiter is er één professional, bijvoorbeeld vanuit het wijkteam, die vanaf het begin met een gezin meeloopt en kijkt welke ondersteuning er nodig is. Maar ook andere professionals kunnen een wegwijzer voor ouders zijn. Wanneer je als professional de boodschap geeft: maakt niet uit welke vraag je me stelt, ik zorg ervoor dat hij op de juiste plek terecht komt, kan dit voor ouders enorm ondersteunend zijn.

Een zorggezin heeft ook veel alledaagse vragen, die bijvoorbeeld gaan over timemanagement, het verdelen van aandacht over broertjes en zusjes en het combineren van zorg en werk. Zeker wanneer deze vragen op tijd aan bod komen, kunnen professionals uit de nabije voorzieningen als het consultatiebureau of het opvoedsteunpunt meedenken bij het vinden van goede antwoorden. Ook vrijwilligers, familie en buren kunnen mogelijk van waarde zijn, bijvoorbeeld door een luisterend oor te bieden of leuke activiteiten te ondernemen met het kind dat extra zorg nodig heeft of juist met een broertje of zusje: niet álle gezinszaken vragen immers om inzet van een specialist. Kijk naar wat jij vanuit jouw kennis en expertise vooral wél kunt betekenen en heb – bij het inschakelen van aanvullende hulp – een brede blik.

Tips van ouders
De vraag hoe professionals het beste met stress kunnen omgaan, is aan meerdere ouders voorgelegd. Zij blijken in ieder geval geen behoefte te hebben aan professionals die steeds weer hetzelfde vragen, hun eigen problemen spuien of ouders als nummer zien. Alleen laten worstelen met formulieren, regels en wetten wordt ook als negatief ervaren. Uit de gesprekken met ouders kwamen echter vooral aanbevelingen naar voren

1. Luister! – Luister naar ouders en neem hun ideeën en inzichten over hun kind altijd serieus. Ouders zijn gespecialiseerd in hun kind. Ze hebben vaak al heel wat doorstaan – en heel veel (tevergeefs) geprobeerd- voordat er hulp komt.
2. Wees flexibel – Flexibele professionals zijn een must. Gezinnen zijn niet standaard, evenmin als de zorg die nodig is. Vertrek niet vanuit regeltjes en procedures, maar kijk naar de behoefte van een gezin.
3. Positieve energie – Het is prettig als professionals begrip hebben voor de zwaarte, maar het ook niet zwaarder maken dan het is.
4. Ontlasten en meedenken – Veel ouders stellen het op prijs indien professionals echt ontlasten door met raad en daad klaar te staan. Geef bijvoorbeeld aan dat men altijd mag bellen
5. Werk samen en stem af – Daar ontbreekt het vaak aan. Hulpverleners weten vaak amper wie er nog meer betrokken is en voor wat.

Verder lezen
Dit is een verkorte  versie van het artikel ‘Een zorgkind, ga er maar aan staan’ van de hand van dr. Krista Okma, pedagoog en ontwikkelingspsycholoog, dat zij in 2016 schreef voor Vakblad Vroeg. Klik VROEG juni 2016 pag 10-11-12 voor de pdf van dit artikel.

Abonneer u op onze gratis digitale nieuwsbrief en u ontvangt wekelijks een overzicht van relevante ontwikkelingen rond ouderschapskennis en –ondersteuning