Werk in winnaarsdriehoek aan herstel verstoorde ouder-kindrelatie

Meerdere krachten en factoren spelen een rol bij een verstoorde relatie tussen gezinsleden. “Werk dan als eerste aan de bewustwording van die krachten en factoren”, adviseert drs. Regi Melcherts, voormalig topjudoka, ondernemer, topcoach en internationaal docent. “Ga taboes niet uit de weg. Juist een heikele kwestie is een prima vertrekpunt om grip op de problemen te krijgen.”

Verstorende factoren binnen de ouder-kindrelatie zijn in de ogen van Regi Melcherts, het gevolg van multifactoriële aspecten. “Deels zijn die van externe aard, denk aan werkloosheid, ziekte of sociale problemen. Maar ook levensovertuigingen kunnen meespelen, de rol van grootouders en/of culturele achtergronden. Die verstoringen zijn voor mij eigenlijk symptomen van de vaak onderliggende oorzaken.”

Doorbreek taboes

Uit ervaring weet Melcherts dat het bewust maken van diepgaande (zelf)inzichten één van de grootse succesfactoren is om een verstoorde ouder-kindrelatie te herstellen. “Zodra helder is waarom het botst in de onderstroom, kun je er wat mee doen.” Wel heb je hiervoor soms de durf nodig om taboes te doorbreken. “Binnen een gezin kan er angst bestaan dat een bepaald beeld naar buiten komt over de vader of moeder. Of juist over het kind waar men hulp voor zoekt. Ik ben er bijna altijd voorstander van om hierover open kaart te spelen. Het is belangrijk dat men weet en ervaart dat het oké is dat er een probleem kan zijn in je gezin. Wat er ook speelt, erkenning van problemen – hoe precair, gevoelig, pijnlijk, groot of klein – is een begin naar herstel. Vanuit die houding kun je samen met de ouders werken om hun liefdevolle relatie met hun kind te herstellen.”

Levenslessen

In dit verband valt er veel te leren van de topsport, iets waar Melcherts uit eigen ervaring over kan meepraten. “Telkens weer sta je in de sport voor de opgave om jezelf te verbeteren. Eerst op clubniveau. Vervolgens op district, nationaal en internationaal niveau. Je maakt groeisprongen. Voor mij staan die niveaus synoniem voor levenslessen die je ieder kind gunt. In iedere fase van de opvoeding hebben kinderen iets anders en nieuw te leren. In een probleemgezin gaat het juist op die kantelpunten vaak mis. Hoe mooi is het dan om ouders de coachende vaardigheden mee te geven om hun kind op een goede manier door de verschillende groeisprongen heen te leiden. Ik ben ervan overtuigd dat ieder kind in een positieve omgeving uit zichzelf groeit. Het gaat er vooral om dat er voldoende waardering is voor het kind en zijn talenten: voor zijn gedachten, gevoelens, behoeften en gedrag.”

‘Erkenning van problemen – hoe precair, gevoelig, pijnlijk,
groot of klein – is een begin naar herstel’

In de ogen van Melcherts spelen zorgprofessionals, net als in de sport,  dan vooral een rol als coach om het functioneren van een gezin naar een hoger niveau te brengen. Voor hem was dat gegeven de reden om zorgprofessionals op te leiden in coaching- en mediationvaardigheden. “In de hulp aan een gezin is het veelal van belang dat je voorkomt om tussen de ouders en het kind te gaan staan. Concentreer je vooral op het stimuleren van het zelfbewustzijn en de vaardigheden van de ouders. Leer ze positieve herinneringen te creëren met hun kinderen. Zet ouders en kinderen vooral in hun kracht door coachend aan de zijlijn te blijven staan. Laat ouders met hun kinderen gewoon lekker spelen in het veld en geef op z’n tijd een waardevolle tip of inzicht. Voorkom echter dat je het eigenaarschap van het functioneren van de gezinsrelaties overneemt. Die ligt bij de ouders en het kind.”

‘In een probleemgezin gaat het
juist op de kantelpunten in de opvoeding vaak mis’

Opvoedingsrijbewijs?

Als voorbeeld haalt Melcherts het begeleiden van een vechtscheiding aan. “Deze ouders hebben enorm veel moeite om verantwoordelijkheid te blijven nemen, vooral ten aanzien van het inzien van hun eigen aandeel in de scheiding. Mijn hartenwens is eigenlijk dat zij vooraf, voordat ze het scheidingsproces ingaan, een soort  ‘rijbewijs’ behalen op punten als voldoende kennis, vaardigheden en inzicht met betrekking tot zichzelf, hun communicatiepatronen en de effecten op de kinderen bij een scheiding. Dat maakt het vervolgens veel succesvoller om het scheidingsproces in overleg met elkaar te doorlopen. Het is eigenlijk te gek voor woorden dat kinderen op hun twaalfde al een verkeersdiploma moeten halen en dat we zo weinig aandacht geven aan communicatievaardigheden tijdens de opvoeding van kinderen. Dat geldt des te meer bij een scheiding. Als er één moeilijke straat is om over te steken, dan is het wel een huwelijk dat gaat splitsen. En daar gaan we gewoon zonder enige kwalificatie in.”

Van dramadriehoek naar winnaarsdriehoek

Ouders kunnen volgens Melcherts leren om met hun kinderen in een winnaarsdriehoek te communiceren, een bekend begrip in de sportwereld. “In plaats daarvan doen ze dit vaak in de dramadriehoek. Dit houdt in dat zij in de slachtoffer- dan wel verwijtende rol kruipen of juist te beschermend worden. Dat zijn stuk voor stuk valkuilen binnen een relatie, waardoor kinderen op een gegeven moment een beetje onder de huid gaan zitten van ouders. Irritatie en korte lontjes ontstaan  met als gevolg negatieve communicatie. Je kunt dit soort patronen relatief goed doorbreken door in een winnaarsdriehoek te leren communiceren. Je benadert elkaar dan met respect, bijvoorbeeld door na te gaan wat je als ouder van je kind nodig hebt en andersom. Dan verbetert niet alleen de onderlinge relatie, maar biedt ook betere kansen op goede psychologische contracten tussen ouders en kinderen.”

Van verstoring naar kracht

In zijn lezing‘Van verstoring naar kracht’ gaat Regi Melcherts op 23 september dieper op dit onderwerp in tijdens het congres Ouder-kindinteracties. Hij is een meester in het inspireren met de focus en spirit van een topsporter. Centraal tijdens de deelsessie staat de transitie van verstoorde ouder-kindinteracties naar eigen kracht van ouder en kind.

Lees meer over het Congres Ouder-kindinteracties >>