Vraagtekens bij geijkt denken over kinderen en opvoeding

Recensie ‘De mythe van het verwende kind’ door Ilse Davids

Dit boek van de hand van Alfie Kohn wordt aangeprezen als een ‘visie op hoogwaardig ouderschap’. Kohn, Amerikaans auteur en docent en onder meer bekend van zijn boek uit 2005 ‘Unconditional parenting’ (vertaald als: Onvoorwaardelijk ouderschap) rekent af met het hardnekkige beeld dat ouders tegenwoordig te toegeeflijk zijn en dat kinderen daar verwend van worden. ‘De mythe van het verwende kind’ is nieuw in het Nederlands vertaald uitgebracht. Geen pageturner, wel een complete en goed onderbouwde visie.

Kohn laat op basis van vele onderzoeken zien dat allerlei bewuste en onbewuste ideeën over opvoeding en ouderschap geen grond hebben en soms zelfs schadelijk zijn voor kinderen. Hij neemt je als lezer mee in zijn positieve visie op ouderschap, waarin hij spreekt van een ‘werken-met’-opvoeding in vergelijking met de ‘doen tegen’-opvoeding. Een omschrijving die samenwerking in plaats van beteugeling omvat en meer uitgaat van liefde en uitleg dan van macht. De juiste vraag die dan gesteld moet worden is ‘wat hebben kinderen nodig? en hoe kunnen wij daarvoor zorgen?’ in plaats van ‘hoe kun je zorgen dat een kind doet wat jij wilt?’

Zo’n opvoeding bevat volgens Kohn de volgende elementen:

• Kinderen moeten onvoorwaardelijk geaccepteerd worden (niet te verwarren met onvoorwaardelijk van hen houden).
• Kinderen moeten regelmatig de kans krijgen om te beslissen over zaken die hen aangaan.
• We moeten wangedrag zien als een mogelijkheid om problemen op te lossen en kinderen iets te leren.
• We moeten verder kijken dan het gedrag van een kind, om zo de onderliggende drijfveren en de redenen te begrijpen.

Aan de hand van beschrijvingen uit zeer uitgebreid literatuuronderzoek beschrijft Kohn welke dilemma’s er spelen, wat er daadwerkelijk wordt bedoelt, wat van belang is en hoe hiermee om te gaan. Bijvoorbeeld over beloningen en intrinsieke motivatie, de ontwikkeling van eigenwaarde, mislukking en troostprijzen en de overwaardering van zelfdiscipline.

Zijn boek geeft een mooie samenvatting van zeer veel verschillende onderzoeken naar ouderschap vanuit zijn visie van onvoorwaardelijk ouderschap. De grote hoeveelheid verwijzingen naar onderzoeken en beschrijvingen hiervan maken het zeer compleet en geven blijk van een goed gedocumenteerde analyse. Dat ondersteunt de theorie en visie van Kohn en geeft veel informatie en inzicht, maar komt wat mij persoonlijk betreft de leesbaarheid niet altijd helemaal ten goede.

Desalniettemin is dit boek naar mijn mening waardevol voor (aanstaande) ouders, of professionals die werken met kinderen en wellicht soms vanuit een onderbuikgevoel het idee hebben dat het toch anders kan. Stof tot nadenken over hoe jij je wilt opstellen naar kinderen en hoe je de relatie met je kind wilt vormgeven.

Het boek bevat 8 hoofdstukken, 222 pagina’s en daarnaast nog 94 pagina’s noten, referenties en een index.

De mythe van het verwende kind >

Ilse Davids is gezinspedagoog en werkzaam als pedagogisch beleidsmedewerker bij het Pedagogisch Expertise Centrum van SWKGroep Kinderopvang, onderdeel van de SWKGroep (kinderopvang – zorg – buurtwerk – onderwijs).