Hoe kunnen we kinderen zelfwaardering aanleren zonder narcisten te kweken? Studies van ontwikkelingspsycholoog Eddie Brummelman laten zien dat het mis kan gaan: soms wakkeren we per ongeluk narcistische eigenliefde aan.
Aan de Universiteit van Amsterdam doet Brummelman onderzoek naar de zelfbeeldontwikkeling van kinderen, in het bijzonder naar hoe ouders zelfwaardering proberen aan te leren. “Complimenten zijn niet nodig om kinderen tevreden te laten zijn met zichzelf.”
Maatschappelijke impact
Brummelman won onlangs de Nationale Postdocprijs. De Jonge Akademie en de Koninklijke Hollandsche Maatschappij der Wetenschappen reiken de prijs – een bedrag van tienduizend euro – sinds 2017 uit voor wetenschappelijk onderzoek met maatschappelijke impact. Op meer narcisme zit niemand te wachten. Brummelman: “We worden meer en meer bewust van de voordelen van gezonde zelfwaardering en de nadelen van narcisme. Tegenwoordig is er steeds meer bewijs uit grootschalige studies dat zelfwaardering belangrijke gevolgen heeft. Een hogere zelfwaardering bij kinderen hangt samen met minder kans op angststoornissen en depressie en meer kans op een hoger inkomen later.”
Overschatting kwaliteiten kind
Een paar jaar terug is onderzocht hoe narcisme ontstaat in de kindertijd. “Eerst keken we of ouders hun kinderen overwaarderen met de Parental Overvaluation Scale, een door ons ontwikkelde vragenlijst. Ouders die hoog scoren, overschatten de kwaliteiten van hun kind, claimen dat hun kind enorm veel kennis heeft, en vinden dat hun kind een voorkeursbehandeling verdient. Daarnaast maten we zelfwaardering en narcisme onder hun kinderen. Zij lazen stellingen met een narcistische ondertoon en gaven aan in hoeverre die uitspraak op hen van toepassing is, bijvoorbeeld ‘kinderen zoals ik hebben recht op iets extra’s’ en ‘ik ben een heel speciaal en bijzonder persoon’. We volgden deze groep ouders en kinderen over langere tijd. Wat we zagen is dat overwaardering voorspellend is voor latere narcistische trekken.”
Warmte
Narcisme is een persoonlijkheidskenmerk die voorkomt op een schaal: iedereen heeft zulke trekken in meer of mindere mate. Als je narcisme meet, zie je dat het normaal verdeeld is: de meeste mensen zitten rond het midden. Er zijn echter uitschieters. Het is moeilijk om te zeggen ‘vanaf dan ben je narcistisch’, volgens Brummelman. “De extreme uiting van de persoonlijkheidstrek is de narcistische persoonlijkheidsstoornis; daar heeft zes procent van de mensen op een moment in hun leven last van. In dezelfde studie vroegen we ouders en hun kinderen ook naar wat ze vinden van de warmte in hun relatie. Aanwezigheid van warmte blijkt een belangrijk ingrediënt voor zelfwaardering. Warmte houdt in: plezier hebben met je kind, knuffelen, spelen. Overwaarderen en warmte hangen niet met elkaar samen: ouders die hun eigen kind speciaal vinden, zijn niet per se warm.”
Verder lezen
Lees verder op NEMO Kennislink, klik hier.
Abonneer u op onze gratis digitale nieuwsbrief en u ontvangt wekelijks een overzicht van relevante ontwikkelingen rond ouderschapskennis en –ondersteuning
