Jonge moeders ontberen tijd en ruimte om leven op orde te krijgen

De situatie van veel jonge moeders is complex. De verschillende zorgbehoeftes lopen vaak in elkaar over, met als gevolg dat ze elkaar versterken. Goede afstemming van het zorgaanbod voor deze kwetsbare groep is daarom van groot belang. De huidige nadruk op zelfredzaamheid is beslist geen productieve aanpak.

De geboorte van een kind brengt een grote omslag teweeg in het leven van zeer jonge moeders. Om met de titel van dit rapport te spreken: ‘Alles draait ineens om’. Jonge moeders ervaren vragen en zorgen waarbij soms het informeel netwerk helpend kan zijn, maar soms ook professionele hulp aangewezen is. Het lectoraat Innovatieve Maatschappelijke Dienstverlening van Hogeschool Utrecht heeft in opdracht van het ministerie van VWS een onderzoek uitgevoerd om uit te zoeken wat de zorgvragen van jonge moeders ten aanzien van professionele hulpverlening zijn. Hoofdvragen waren:
· Waaruit bestaat de zorgvraag onder tienermoeders en jonge moeders?
· Welke zorg is beschikbaar voor deze moeders en hoe sluit deze aan op de zorgvragen van tienermoeders en jonge moeders?

Ineens draait alles om

‘Ineens draait alles om’ zo luidt de titel van het rapport. Het is een citaat van een van de 34 (zeer) jonge moeders (tot 23 jaar) die de onderzoekers interviewden. Voor onderzoeker Sabrina Keinemans dekt de uitspraak de lading perfect. “Het leven van jonge moeders staat vaak op zijn kop als ze ontdekken dat ze zwanger zijn. Afhankelijk van de situatie waar ze in zitten, hebben ze ondersteuning nodig. De zwangerschap kan echter ook een positief keerpunt zijn: een motivatie om je leven goed op de rit te krijgen, juist omdat je nu verantwoordelijkheid draagt voor een kind.”

Complex

Maar met motivatie alleen komen ze er niet, wijst het onderzoek uit. “Er zijn vaak praktische problemen rond huisvesting en financiën. Jonge vrouwen hebben nog geen buffers, soms zijn er schulden, ze wonen misschien nog bij hun ouders. Ook het combineren van zorg, werk en school vraagt aandacht. Daarnaast zijn er relationele vragen rondom identiteitsvorming, sociale positie en netwerken.” De onderzoekers voerden uitgebreide gesprekken met de jonge moeders, en ook met 32 hulpverleners die met jonge moeders werken. “Daaruit komt naar voren dat de situatie van veel jonge moeders erg complex is. De verschillende zorgbehoeftes interacteren met elkaar en versterken elkaar daardoor.”

Ondersteuning

Keinemans benadrukt dat er op diverse plaatsen in Nederland een zorgaanbod voor (zeer) jonge moeders beschikbaar is. “Er zijn verhoudingsgewijs zeer weinig jonge moeders in ons land. Maar omdat het om een kwetsbare doelgroep gaat met complexe problematiek, is het zaak dat het zorgaanbod daar goed op wordt afgestemd. Zeker sinds de omwenteling in 2015, waarbij veel voorzieningen zijn overgeheveld van het Rijk naar de gemeenten.”

De onderzoekers stellen vast dat het gemeentelijk aanbod van voorzieningen uiteenloopt. Sommige gemeenten leggen sterk de nadruk op zelfredzaamheid: jonge moeders moeten zich tot het eigen netwerk wenden en er wordt veel van hen gevraagd ten aanzien van financiële zelfredzaamheid of participatie in werk en scholing. Keinemans en haar collega’s wijzen erop dat dat geen productieve aanpak is. “Moeders moeten de tijd en ruimte krijgen om hun leven op orde te krijgen. Dat begint bij ondersteuning bij urgente problemen op het vlak van financiën en huisvesting. Sommige moeders kunnen zelfs geen luiers kopen. Bovendien is het belangrijk te beseffen dat netwerken niet altijd voldoende krachtig zijn om moeders bij hun zorgvragen te ondersteunen. Het mag dus wel wat minder met dat beroep op zelfredzaamheid.”

Aanbevelingen

Het rapport sluit af met het benoemen van enkele drempels tot het zorgaanbod en knelpunten in de aansluiting tussen zorgvraag en zorgaanbod van jonge moeders. Tevens wordt gereflecteerd op de zin van het stellen van leeftijdgrenzen in de afbakening van de doelgroep. Met name op grond van de geconstateerde drempels en knelpunten in het zorgaanbod, worden vier aanbevelingen geformuleerd en kort uitgewerkt:

• Stimuleer interregionale samenwerking
• Verlaag drempels tot zorg en regelingen
• Overvraag het informele netwerk niet en biedt een relationeel zorgaanbod
• Voorzie in materiële en praktische basisbehoeften ten aanzien van huisvesting, financiën en scholing

Inzet middelen

Het rapport is hier te downloaden. In het regeerakkoord is afgesproken dat er geld wordt vrijgemaakt voor betere zorg aan jonge moeders. Het ministerie van VWS gebruikt het onderzoek om de inzet van dat geld te bepalen en gebruikt de resultaten voor het programma Kansrijke Start.

Bron: hu.nl