Hulpverlening aan andere culturen gebaat bij inschakelen familie

Jeugdhulpverleners krijgen steeds vaker te maken met gezinnen met een andere culturele achtergrond. Dit vergt aanpassing van de werkwijze, benadrukt Sohaila El Ouahabi, coach en trainer Beschermjassen en multidimensionaal Familietherapeut. “Kijk in eerste instantie naar de verschillen in de opvoeding. Niet alleen in het hier en nu, maar ook naar hoe ouders zelf  zijn opgevoed. Het kan bijvoorbeeld zinvol zijn om een familielid bij de hulpverlening te betrekken.”

Vaak verschilt de culturele achtergrond van zorgprofessional en de ouders en kinderen waarmee je werkt. Dit kan het hulpverleningsproces in de weg zitten met gevolgen voor de kwaliteit. Wat met name meetelt in dit verband is dat in veel culturen het opvoeden van oudsher een collectief gebeuren is. “Je doet het veelal samen, dus met grootouders en ooms, tantes en buren”, vertelt Sohaila El Ouahabi. “Dat is volstrekt anders dan de wijze waarop dit gebeurt in het traditionele Nederlandse gezin.”

Leunen op familiebanden

Dit gegeven heeft consequenties voor het hulpaanbod bij een probleem in de ontwikkeling van een kind of een verzoek om opvoedingsondersteuning. “Ik raad echt aan om altijd te kijken wie, naast de ouders, nog meer belangrijk is in de opvoeding. Een ander aandachtspunt, zeker bij gezinnen van Marokkaanse origine, is met welke generatie je te maken hebt. Zeker de eerste generatie ouders heeft vaak de behoefte dat er een vriendin, zus of moeder mee komt. De tweede generatie is weliswaar meer geïntegreerd in Nederland, maar nog wel drager van de migratieachtergrond. Dat kan verwarring geven doordat men zich het ene moment heel individualistisch opstelt en een volgende keer vertelt dat men toch te rade is gegaan bij de familie en er nu anders over denkt. Dan heb je ook nog ouders van de derde generatie die volledig in Nederland zijn geboren en getogen. Zij leunen meestal veel minder op de familiebanden.”

Steun creëren

Het is haar ervaring dat het in de hulpverlening aan dergelijke gezinnen mis kan gaan door gebrek aan inleving in de specifieke cultuur. Gebruik maken van het beschermjassenmodel kan dit voorkomen. “Centraal hierin staat het benutten van de kracht van een gezin c.q. de familie. Vanuit het model ga je bij een opvoedingsdilemma bijvoorbeeld na hoe een oma zou hebben gehandeld en wat ze van die kennis heeft doorgegeven. Hetzelfde geldt voor moeders en tantes. Daar blijft het niet bij. Zo ga je ook na welke positie de mannen in de familie innemen, et cetera. Op vragende manier ga je zo op zoek naar steunbronnen in de familie, de beschermjassen dus. Dit maakt het mogelijk om het vertrouwde van de eigen cultuur een plek te geven in het hulpaanbod.” Volgende stap is dat je vraagt wie men bij het hulpverleningsproces zou willen betrekken. Op die manier probeer je steun te creëren, waardoor ouders zich veilig voelen in de gesprekken over hun kind.”

Interculturele dialoog

Het model Beschermjassen gaat uit van een aantal competenties om de interculturele dialoog op gang te brengen. “Van belang is bijvoorbeeld je eigen familieverhaal en culturele bagage als begeleider. Sowieso kijken we binnen de hulpverlening weinig naar onze eigen geschiedenis, terwijl die wel mede bepaalt hoe je ergens instapt en anderen benadert. Dat is een belangrijk aspect, want op het moment dat jij nieuwsgierig bent naar jezelf raak je ook nieuwsgierig naar hun bagage. Aandachtspunt is ook de eigen normen en waarden niet voorop te stellen. Dat is fnuikend voor het op gang brengen van een dialoog gericht op het ontwikkelen van perspectief. “

Interview Redactie Ouders Centraal