Ouders worden volgestopt met deskundige adviezen. Volgen ze die niet op, dan beschadigen ze volgens de experts het jonge brein. De Britse sociologe Jan Macvarish rekent af met die inmenging en pleit voor meer vertrouwen in ouders.

 Al jaren windt de Britse sociologe Jan Macvarish zich op over de inmenging van experts op het gebied van ouderschap. Met de recente bemoeienis van neurowetenschappers bereikt die ‘invasie van experts’ nieuwe hoogten. Zodra het belang van wiegeliedjes of borstvoeding  ‘in onze hersenen’ staat gebeiteld, dient iedereen zich al snel te houden aan de adviezen. Macvarish, onderzoeker aan het Britse Centre for Parenting Culture Studies aan de universiteit van Kent, ziet nog een ander gevaar: ouders worden gereduceerd tot instrumenten, die input vergroten voor een optimale opbrengst. Het is volgens haar een ontwikkeling die kinderen én ouders berooft van hun menselijkheid en die de unieke positie van het gezin ondermijnt. Daarom schreef ze Neuroparenting: The Expert Invasion of Family Life.

Overwaardering
In een interview in De Morgen geeft Jan Macvarish aan dat de neurowetenschap volgens haar overgewaardeerd wordt.Ik vind het zorgwekkend dat de professionals een van de bevindingen uit de neurowetenschap hebben overgenomen: dat de ervaringen in de eerste jaren of zelfs de eerste uren van ons leven bepalend zijn voor ons leven als volwassene. Daardoor krijgen we het beeld dat wat ouders doen of laten een blijvende, onuitwisbare invloed heeft, alsof zij de architecten zijn van hun kinderen.”

Eerste duizend dagen
“Moeders krijgen te horen dat ze borstvoeding moeten geven en hoelang ze daarmee door moeten gaan. Ze dienen in de eerste dagen zoveel mogelijk huid-op-huidcontact te hebben. Praten met hun baby en liedjes zingen, liefst al wanneer hij zich nog in de baarmoeder bevindt. Verhaaltjes voorlezen. De lijst is eindeloos en opvallend specifiek. De mate van zorg en aandacht moet in de eerste duizend dagen heel intensief zijn. Dát is hoe je kind zich zal ontwikkelen tot een verantwoordelijk individu.”

Belediging
De sociologie noemt dergelijke adviezen een belediging voor ouders. “Het gaat uit van de idee dat ouders het helemaal verkeerd doen en dat hen moet worden uitgelegd wat ze moeten doen. Hoe verklaren we anders dat sommige van die adviezen open deuren zijn? Natuurlijk is het goed om met je baby te praten. Het is ook volstrekt normaal om dat te doen. Dat hoeft toch niemand je te vertellen? Zodra het een officieel advies is geworden, omdat het zo ontzettend belangrijk is, ontstaat onherroepelijk de vraag: hoeveel dan? Er zijn studies die aantonen dat moeders aan wie tijdens de zwangerschap was verteld over het belang van huid-op-huidcontact in de eerste uren en dagen na de geboorte, heel bezorgd en onzeker werden wanneer ze dat contact niet kónden maken, omdat de baby of zijzelf ziek waren geworden en daardoor aanvankelijk van elkaar waren gescheiden. Ze waren bang dat ze een moment hadden gemist dat altijd was omschreven als magisch en beslissend.” 

Meer vertrouwen
Macvarish vindt dat deskundigen meer vertrouwen moeten hebben in de opvoedingingscapaciteiten van ouders.  “Jonge ouders brengen tijd door met hun baby; dat is wat ze willen, dat is wat ze doen. Die tijd krijgt sluipenderwijs een andere betekenis als je ouders volstopt met deskundige adviezen. Iets vanzelfsprekends als spelen en praten met je kind wordt opeens instrumenteel: het is niet langer iets wat gewoon leuk en gezellig is, maar iets wat de ontwikkeling stimuleert. De experts halen alle lol eruit.”

Ingrijpen
De sociologie kan zich overigens zeker situaties voorstellen waarbij ingrijpen gerechtvaardigd is. “Maar ook dat soort situaties – zoals kinderen die slachtoffer zijn van fysiek of seksueel misbruik – moeten we benaderen met de grootst mogelijke zorgvuldigheid en aandacht voor omstandigheden. Soms kan het kind beter bij zijn liefdevolle moeder blijven, ook al is de echtgenoot en vader gewelddadig. Zo’n thuissituatie is vreselijk en stressvol, maar de unieke liefde van een moeder kan soms genoeg zijn om het kind erdoorheen te slepen.”

Dit artikel is een samenvatting van het interview in De Morgen. Klik hier om de gehele tekst te lezen.

------
Abonneer u op onze gratis digitale nieuwsbrief en u ontvangt wekelijks een overzicht van relevante ontwikkelingen rond ouderschapskennis en –ondersteuning

LAAT EEN REACTIE ACHTER