Op 14 juni 2022 kwamen meer dan zeventig academici, beleidsmedewerkers en werkgevers uit twintig verschillende Europese landen naar Amsterdam. Tijdens dit multidisciplinaire congres – georganiseerd door COFACE Families Europe en Pro Parents – bogen deze professionals zich over het welzijn van werkende gezinnen in Europa. Bouwstenen werden gecreëerd om tot een goed evenwicht te komen tussen gezinsverplichtingen en werkverplichtingen. Maar ook om mannen en vrouwen meer gelijke kansen te geven op het werk en thuis.

Auteurs: Roseriet Beijers, Henriëtte Banga & Joyce Knappe

Nieuw EU-beleid

Het doel van het congres om mannen en vrouwen te ondersteunen bij de balans tussen werk en gezin sluit nauw aan bij het nieuwe beleid van de Europese Unie. Sinds 2 augustus 2022 is namelijk de Europese richtlijn in werking getreden om het evenwicht tussen werk en privéleven te bevorderen. In deze richtlijn zijn bestaande rechten behouden en aangevuld met nieuwe rechten voor zowel mannen als vrouwen. Zo kunnen ouders negen werkweken betaald ouderschapsverlof opnemen en daarvoor een uitkering van het UWV krijgen. Lidstaten met uitgebreidere ouderschapsverlofregelingen mogen deze handhaven.

De noodzaak

Werkende ouders zijn een snelgroeiende populatie op de arbeidsmarkt: in Nederland is 66%  tweeverdiener. Maar liefst 70% van deze ouders vindt dat de werkgever niet genoeg rekening houdt met de intensieve levensfase waarin ze zitten. Nieuw beleid en de bouwstenen om de balans tussen werk en privé te bevorderen zijn dan ook belangrijk. Daarnaast zijn vrouwen in de gehele Europese Unie zwaar ondervertegenwoordigd op de arbeidsmarkt, aldus Mara Yerkes, universitair hoofddocent aan de Universiteit Utrecht. Bovendien werkt een veel groter aantal vrouwen dan mannen in deeltijd. In Nederland zijn vrouwen zelfs kampioen; ongeveer drie op de vier vrouwen werkt deeltijd. Ook thuis zijn de taken onevenredig verdeeld. Zo noemt Mara in haar presentatie op het congres dat 92% van de vrouwen aangeeft dagelijks voor de kinderen te zorgen, versus 68% van de mannen. Eveneens geeft 79% van de vrouwen aan dagelijks bezig te zijn met het huishouden, versus 34% van de mannen.

Deze genderongelijkheid op het gebied van werk en zorg heeft negatieve gevolgen. Vrouwen verdienen bijvoorbeeld minder, stromen minder snel door naar hogere posities, en verdienen vaak te weinig om economisch zelfstandig te zijn. Daarnaast noemt Marie Toulemonde, gender specialist van het United Nations Population Fund, dat deze genderongelijkheid ook risico’s met zich meebrengt voor later. De professionele carrière van vrouwen –vaak gekenmerkt door minder loon, achtergebleven loopbaanontwikkeling, deeltijd werken en vervroegd pensioen– heeft gevolgen voor de pensioensopbouw. In combinatie met het feit dat vrouwen langer leven dan hun mannelijke partners, lopen veel vrouwen daarmee verhoogd risico op armoede op latere leeftijd.

Dit wil niet zeggen dat genderongelijkheid alleen nadelig is voor vrouwen, aldus Mara. De keerzijde van de genderongelijkheid medaille is dat mannen minder mogelijkheden krijgen om te zorgen voor de kinderen. Daarnaast worstelen zij vaak met de normen en stereotype verwachtingen die in de huidige maatschappij leven van de man als kostwinner en de vrouw als primaire verzorger voor de kinderen. Een man die zorgt wordt dan ook nog vaak gezien als ‘slappeling’ of ‘watje’.

Prof. Dr. Tessa Roseboom: “Wat er gebeurt tijdens de eerste 1000 dagen kan bepalend zijn voor de rest van het leven”

De Twee-Generatie Aanpak

Een belangrijke bouwsteen die tijdens het congres werd aangedragen om tot een goed werk-gezin evenwicht te komen is de aanbeveling tot een ‘Twee-Generatie Aanpak’. Tijdens haar keynote beschrijft Prof. Dr. Tessa Roseboom, hoogleraar Vroege Ontwikkeling en Gezondheid aan de Universiteit van Amsterdam, hoe de vroege omgeving de ontwikkeling van de foetus en het jonge kind beïnvloedt: “Wat er gebeurt tijdens de eerste 1000 dagen van het leven, vanaf het moment van de bevruchting tot pakweg de tweede verjaardag, kan bepalend zijn voor de rest van het leven.” Echter juist in deze periode kampen steeds meer werkende ouders met vermoeidheid, stress en depressieve klachten: 50% van de werkende ouders met kinderen van 0-4 jaar heeft hier last van. Psychosociale arbeidsbelasting is beroepsziekte nummer één in Nederland, en leidt tot 11,4 miljoen verzuimdagen per jaar en miljarden aan verlies voor bedrijven en de overheid.

Maar dat niet alleen: stress kan een negatieve invloed hebben op het welzijn van ouders en de ontwikkeling van het kind, aldus Tessa. “Ontzettend belangrijk dus om inzichten over de behoeften van werknemers tijdens hun transitie naar het ouderschap te delen”, vindt Joyce Knappe, CEO Pro Parents. “Hetzelfde geldt voor het bespreken van de bedrijfsuitdagingen voor werkgevers en effectieve interventies”. Tessa Roseboom sluit zich aan bij Joyce. “Investeren in een goede start levert enorme winst op voor de gezondheid en het welzijn van deze en toekomstige generaties. Gezinsvriendelijk beleid en regelgeving op de werkvloer is dus niet alleen gunstig voor ouders, maar ook voor het jonge kind. Zij zullen profiteren van de beste zorg gegeven door hun families.”

Invloed van de pandemie

Daar waar Nederland wordt gezien als een geëmancipeerd land, blijkt de rolverdeling in veel gezinnen dus nog behoorlijk traditioneel. Maar hoe verging het werkende ouders tijdens de Covid-19 pandemie? Vormden de pandemiemaatregelen een last of kans voor de rolverdeling binnen gezinnen? Samen met haar collega’s deed Mara Yerkes onderzoek. “Het bleek dat de pandemiemaatregelen gezinnen een dubbele of driedubbele last hebben bezorgd. Zo werkten 40% van de ouders ’s avonds door en bijna de helft van de ouders gaf aan minder vrije tijd te hebben. De deelname van vaders aan zorg- en huishoudelijke taken nam toe tijdens de pandemie. De genderongelijkheid bleef echter bestaan in huishoudelijke taken, zorgtaken en werkgelegenheid. Bovendien keerde de deelname van vaders aan zorg- en huishoudelijke taken na de pandemie terug naar het oude niveau.”

De pandemie bleek echter ook gepaard te gaan met uitdagingen en kansen, en een herdefinitie van de visie op zorg en werk. Werkgevers benadrukken bijvoorbeeld dat de Covid-19 pandemie het herzieningsproces van bestaande structuren voor flexibel werken versnelde, en de aandacht voor het welzijn voor werkende ouders vergrootte. Annemie Drieskens, president van COFACE, moedigde aan ‘to Build Back Better’ na de pandemie, dus om sterker te weder bouwen. Denk hierbij aan de blijvende ondersteuning van, door de pandemie ontstane, hybride werkplekken om zo een betere combinatie van werk en zorg mogelijk te maken. “Daarnaast vormt een belangrijke bouwsteen om tot een goed werk-gezin evenwicht te komen, het zorgen voor een win-winsituatie voor zowel werknemers áls werkgevers. Met een gezinsvriendelijk bedrijfsbeleid behoud je je personeel en trek je tegelijkertijd nieuwe talenten en gemotiveerde werknemers aan. Deze nieuwe manier van bedrijfsvoering zal uitwijzen meer verantwoord en duurzaam te zijn op de lange termijn.”

Joyce Knappe: “Door deze Expert Meeting zijn bruggen geslagen tussen de wetenschap, beleidsmakers en het bedrijfsleven”

De toekomst van werk is nu

Joyce Knappe sluit de bijeenkomst af: “Door deze Expert Meeting zijn bruggen geslagen tussen de wetenschap, beleidsmakers en het bedrijfsleven en dat is fantastisch. De bouwstenen die we vandaag hebben gecreëerd zullen we inzetten om Family Friendly Practices in Nederland en Europa te realiseren. Daarnaast is het belangrijk dat we blijven onderzoeken welke kloof er bestaat tussen het bestaande beleid ter ondersteuning van werkende gezinnen, en het vermogen van die gezinnen om hun sociale rechten te nemen en uit te voeren. Uit onderzoek blijkt dat maatschappelijk leiderschap momenteel één van de belangrijkste elementen in het bedrijfsleven is. Des te belangrijker is het dat we dit onderwerp met alle disciplines blijven bespreken om een verandering te realiseren met een gezonde maatschappij en bloeiende economie als doel. De toekomst van werk is nu. Een betere timing van deze bijeenkomst –een week nadat de EU met een vrouwenquotum voor de bedrijfstop komt en veel Europese beursgenoteerde bedrijven het aantal vrouwen in de top flink zal moeten opvoeren– was er niet.”

Kijk voor het volledige programma en de presentaties op de website van COFACE, voor samenvatting en indruk van de Expert Meeting deze video of voor meer informatie over Pro Parents als partner voor werkende ouders en werkgevers van vandaag en morgen. Referenties gebruikt in dit artikel zijn op te vragen bij Joyce Knappe.

Pro Parents helpt werkgevers bij het professioneel begeleiden van ouderschap op de werkvloer. Gezond werken én leven, Pro Parents gelooft dat dat kan en creëerde het eerste wetenschappelijk onderbouwde programma dat (aanstaande) werkende ouders en hun werkgevers support biedt. De full-service familieoplossing helpt werkgevers – met online en offline tooling – in hun D&I strategie, het vergroot loyaliteit en houdt medewerkers duurzaam aan het werk met levensfase gericht gezondheidsmanagement voor werkgevers. Dit gebeurt in nauwe samenwerking met werkgevers, ouderschapsexperts, wetenschappers en overheids- en zorginstanties. Op dit moment breidt Pro Parents het aanbod uit met een health tech-platform bestaande uit een app voor ouders en een dashboard voor leidinggevenden en HR.

Roseriet Beijers vervult sinds 1 februari de rol van Head of Quality bij Pro Parents. Zij zal leiding geven aan het team van pre- en postpartum specialisten. Dr. Roseriet Beijers is daarnaast aangesteld bij de afdeling Ontwikkelingspsychologie van het Behavioural Science Institute, Radboud University Nijmegen, onderdeel van het internationaal gerenommeerde Baby and Child Research Center (BRC) en het Work-Life consortium. 

 

------
Abonneer u op onze gratis digitale nieuwsbrief en u ontvangt wekelijks een overzicht van relevante ontwikkelingen rond ouderschapskennis en –ondersteuning

LAAT EEN REACTIE ACHTER