Drukte aan de keukentafel

De ‘keukentafel’ is een begrip geworden. We komen graag aan de keukentafel bij gezinnen. Zo graag dat het druk wordt aan de keukentafel. Te veel hulpverleners, waardoor de mensen die eigenlijk aan die keukentafel moeten zitten – familie, buren, vrienden – wegblijven. De balans raakt zoek.

Gewapend met goede bedoelingen rukken hulpverleners op. Vroeger hadden we het nog over ‘achter de voordeur’. Die voordeur is inmiddels allang gepasseerd. Hulpverleners zitten massaal aan de keukentafel.

Is er iets mis met de keukentafel? Op zich niet. Hulpverleners die naar gezinnen toe komen in plaats van andersom. Die samen met gezinnen naar oplossingen zoeken en daarbij het netwerk betrekken. Prima! Wat wringt, is dat het er vaak te veel zijn.

Minder regie en verbintenis

Wat gebeurt er met een gezin als er te veel hulpverleners zijn? Het gevoel van competentie vermindert, want blijkbaar is overal hulp bij nodig. De regie over de eigen situatie verdwijnt, casemanagers en hulpverleners bepalen het leven en de agenda. En in dit door hulpverleners bevolkte universum brokkelt de verbintenis met anderen – familie en vrienden – steeds verder af. Het wordt leeg aan die kant van de keukentafel…

Te veel hulpverleners aan de keukentafel helpt niet. Het kost veel geld en levert coördinatieproblemen op. Het veroorzaakt een ‘omstandersdilemma’: hulpverleners wachten op elkaar en komen pas in actie als de calamiteit is geschied. Het vergroot de onveiligheid voor kinderen, stelt Andrew Turnell, grondlegger van Signs of Safety.

De uitdaging

Er zijn dus genoeg redenen om de balans aan de keukentafel te herstellen. Meer stoelen voor familie en vrienden, minder voor hulpverleners. Hoe zorgen we ervoor dat er maximaal vier hulpverleners aan de keukentafel zitten en minimaal vier familieleden of vrienden? Dat is een uitdaging die prima past in de ambities van de transformatie.

De William Schrikker Groep is, samen met Jeugdbescherming Gelderland en Jeugdbescherming Overijssel, bezig hiervoor een nieuwe tool te ontwikkelen, de ‘Keukentafel Uitdaging’. Die tool wordt gemaakt in het kader van een vernieuwingsproject in de jeugdbescherming, SWING. De uitdaging is: hoe zorgen we ervoor dat er maximaal vier hulpverleners aan de keukentafel zitten en minimaal vier familieleden of vrienden? Via oplossingsgerichte vragen wordt het gezin gestimuleerd om hierover na te denken.

Wat als er  meer dan vier hulpverleners zijn? Diegenen die het meest bijdragen aan het plan van het gezin, door wie het gezin zich het meest geholpen voelt, blijven. Kunnen de taken van de anderen worden overgenomen? Het gezin en de hulpverleners bedenken samen hoe dat te realiseren valt. Waarbij opgemerkt moet worden dat sommige hulpverleners – met name de jeugdbeschermers – niet zomaar terzijde kunnen worden geschoven.

Meer partnerschap

Ik hoorde onlangs een voorbeeld van een jeugdzorgwerker die met een gezin en de gemeente in gesprek ging om de hulp anders te organiseren, om de belasting voor het gezin te verminderen en de veiligheid te vergroten. Gezin en jeugdzorgwerker maakten een plan, de gemeente ging akkoord. Nu zijn er nog maar vier hulpverleners in plaats van acht. Het gezin is blij met minder drukte aan de keukentafel. De gemeente is blij met meer hulp op maat tegen minder kosten. Hulpverleners zijn blij met meer partnerschap met het gezin en meer effectiviteit van hun inzet.

Het kan dus wel. En waarom ook niet? Hulpverleners zijn meestal slechts passanten in het leven van gezinnen. Wij moeten daarom onze plek kennen. Aan de keukentafel, ja, maar dan wel in bescheiden mate.

Nic Drion heeft 29 jaar ervaring in de jeugdzorg, o.a. bij de Kindertelefoon, Medisch Kleuterdagverblijf, Bureaus Jeugdzorg, zorgaanbieders, Advies en Meldpunt Kindermishandeling, Nederlands Jeugdinstituut. Momenteel werkzaam als adviseur bij het Expertisecentrum van de William Schrikker Groep en projectleider bij de regio Noord Veluwe(project ‘Regie door ouders’  middels een online communicatieplatform. Daarnaast trainer Signs of Safety en oplossingsgericht werken. Expertise: kindermishandeling, huiselijk geweld, Veilig Thuis, jeugdbescherming, familiegroepsplan, Signs of Safety.

Deze column is met toestemming van de auteur overgenomen van kennisnetjeugd.nl