Ouders en kinderen worden niet voldoende beschermd bij rechtszaken die ingrijpende gevolgen kunnen hebben voor hun leven. Dat komt naar voren uit gesprekken die jeugdrechters hebben gevoerd met ouders, kinderen, rechters en andere betrokkenen. Daarbij ging het om vergaande jeugdbeschermingsmaatregelen als uithuisplaatsingen, ondertoezichtstellingen en gezagsbeëindiging.

Jeugdrechters vinden dat ze te weinig zelf onderzoek doen naar feiten die door de kinderbescherming en andere instanties worden gepresenteerd. Dat willen ze wel, maar zaken zijn vaak te complex en de tijd die ze hebben is te kort. Door de lange wachttijden is het ook niet altijd in het belang van het kind om langer onderzoek te doen.

Uit het onderzoek komt ook naar voren dat de vervolgstappen die de jeugdbeschermingsinstanties na een uitspraak moeten nemen te lang uitblijven. “Er is regelmatig geen vaste jeugdbeschermer voor een gezin beschikbaar en lange wachtlijsten maken de situatie ook moeilijk. Na een jaar krijgen we dan soms de zaak terug en dan zien we dat er eigenlijk niks is gebeurd”, zegt persrechter Susanne Tempel. Jeugdrechters laten daarom zaken eerder op zitting terugkeren, om beter de vinger aan de pols te kunnen houden. Dat brengt een grotere werkdruk voor de rechters met zich mee.

Onvrede onder ouders

Ook bij de ouders leeft onvrede over de huidige praktijk. Ze voelen zich onvoldoende gehoord en geholpen en soms onder druk gezet. Daar komt bij dat de ouders vaak gezamenlijk worden aangesproken, waarbij voorbijgegaan wordt aan de individuele rollen die ze hebben gespeeld. Daarnaast vinden ze dat ze te weinig tijd krijgen om hun verhaal te doen en zien ze wat ze zelf hebben gezegd onvoldoende terug in de uitspraken. Dat gebeurt vaker bij rechtbanken dan bij de beroepsinstanties, de gerechtshoven.

De rechters zijn daarvan geschrokken. “Rechtsbescherming is ook dat je kunt controleren wat de rechter heeft gedaan. Dus rechters moeten zichtbaar maken, wat ze doen en wat ze hebben gehoord”, zegt persrechter Tempel.

Investeren in vertrouwen

Een van de aanbevelingen aan rechters is om in vertrouwen te investeren. “Ik kan dus meteen beginnen met: hoe laat ik op zitting zien dat ik luister, en hoe laat ik in mijn beslissingen zien wat ik met de informatie heb gedaan die ik van ouders, pleegouders, advocaten en kinderen heb gekregen”, aldus Tempel. De onderzoekers erkennen dat de geïnterviewde ouders geen afspiegeling zijn van de dagelijkse praktijk. Er is maar één ouder geïnterviewd met een niet-westerse achtergrond.

Meer zelfonderzoeken

Hoewel dit onderzoek zich niet richt op zaken die het gevolg zijn van de kindertoeslagenaffaire, was die wel de aanleiding. De parlementaire ondervragingscommissie heeft in 2020 geconcludeerd dat rechters burgers onvoldoende hebben beschermd in toeslagenaffairezaken. Er werd vastgehouden aan een “spijkerharde uitvoering van de regels” die niet noodzakelijkerwijs uit de wet volgde. Na deze conclusie deden verschillende gerechtelijke instanties onderzoek naar het eigen handelen. De afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State kwam tot de conclusie dat te lang een strenge lijn was gevolgd en bood gedupeerde ouders excuses aan. De bestuursrechters concludeerden dat de meesten van hen de lezing van Belastingdienst hebben gevolgd, terwijl ze zich daar niet prettig bij voelden. De familie- en jeugdrechters kondigden daarna een breed onderzoek naar eigen “blinde vlekken” aan. Dat is er nu. Een specifiek onderzoek naar zaken die verband houden met de toeslagenaffaire volgt later.

Gratis advocaat

Minister Weerwind voor Rechtsbescherming heeft het beschermen van ouders en kinderen bij rechtszaken die zwaar ingrijpen in het familieleven ook op de agenda staan. Zo krijgen ouders sinds het begin van dit jaar kosteloos een advocaat als het gezag over hun kinderen dreigt te worden beëindigd. De minister is van plan deze regeling halverwege dit jaar uit te breiden. Dan zouden ouders die te maken hebben met een uithuisplaatsing ook kosteloos een advocaat toegewezen moeten krijgen.

Recht doen aan ouders en kinderen >>

Bron: nos.nl

 

------
Abonneer u op onze gratis digitale nieuwsbrief en u ontvangt wekelijks een overzicht van relevante ontwikkelingen rond ouderschapskennis en –ondersteuning

LAAT EEN REACTIE ACHTER